چالش چاقی؛ گذر از مشکل فردی به همه‌گیری (اپیدمی) ملی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکزی؛ رشد اضافه‌وزن در جهان به‌قدری نگران‌کننده شده که حتی به هشدار‌های سازمان بهداشت جهانی هم کشیده شده است، اما شاید برای ما نکته نگران‌کننده‌تر این باشد که وضعیت اضافه‌وزن در جامعه ایرانی رشدی پرشتاب‌تر دارد. چاقی در ایران، از یک مشکل فردی به یک همه‌گیری (اپیدمی) ملی تبدیل شده است.

بر اساس مطالعه‌ای که در مجله Scientific Reports منتشر شد، شیوع چاقی (با شاخص توده بدنی بالای۳۰) ازسال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۸، در مردان از ۱۲.۹درصد به ۱۸.۴درصد و در زنان از۲۶.۲درصد به ۳۶.۸درصد افزایش یافته است.

پیش‌بینی‌ها تا سال ۲۰۴۰ حتی تیره‌تر است: نرخ ملی چاقی ممکن است به ۴۰ درصد برسد. با تمرکز بیشتر در استان‌های مرکزی و جنوبی مانند فارس و کرمان. در زنان، این رقم به ۷۲ درصد اضافه‌وزن و چاقی می‌رسد؛ بالاترین نرخ درخاورمیانه. کودکان هم در امان نیستند؛ ۲۰.۱ درصد دانش‌آموزان اضافه‌وزن و ۱۳.۴۴ درصد چاقی دارند، که این روند را به نسل بعدی منتقل می‌کند. 

وزیر با نگرانی از آمارهای رو به افزایش ناهنجاری‌های ساختار اسکلتی و چاقی در میان دانش‌آموزان استان مرکزی، بر لزوم اقدام فوری تأکید ورزید.

علت این فاجعه چیست؟ کارشناسان به «انتقال تغذیه‌ای» اشاره می‌کنند: تغییر از رژیم سنتی بر پایه نان، سبزیجات و حبوبات به غذا‌های فرآوری‌شده، فست‌فود و نوشابه‌های شیرین.

در ایران، مصرف قند و چربی اشباع‌شده دو برابر استاندارد جهانی است، در حالی که فعالیت بدنی تنها ۲۰ درصد جمعیت را پوشش می‌دهد.

عوامل اجتماعی هم نقش دارند: زنان به‌ دلیل مسئولیت‌های خانوادگی و کمبود فضا‌های ورزشی، کمتر تحرک دارند.

همه‌گیری کرونا هم ضربه‌ای مهلک زد؛ قرنطینه‌ها باعث افزایش ۱۰ درصدی وزن متوسط شد، با کاهش ۳۰‌درصدی فعالیت بدنی.

در مناطق روستایی مانند شمال‌غرب، عوامل ژنتیکی و اقتصادی شیوع را به ۵۰ درصد رسانده است.

سازمان بهداشت جهانی آن‌را «قاتل‌خاموش» می‌نامد؛ زیرا ریسک دیابت، بیماری‌های قلبی-عروقی، فشارخون و برخی سرطان‌ها را تا ۷ برابر افزایش می‌دهد.

در ایران، چاقی مسئول ۳۹.۵ درصد مرگ‌های کلی است (حدود ۱۲۰ هزار مورد در سال، ازجمله ۱۷ هزار زن و ۱۳هزارمرد.).

مطالعات صورت‌ گرفته نشان داد در جنوب شرقی کشور، چاقی شکمی (دور کمر بالای ۱۰۲سانتی‌متر در مردان و۸۸ درزنان) با ۷۳.۵ درصد شیوع، سندرم متابولیک را در ۴۰ درصد افراد ایجاد کرده است.

زنان باردار چاق، ۵۰ درصد بیشتر در معرض سقط یا زایمان زودرس هستند و باروری‌شان تا ۳۰ درصد کاهش می‌یابد.

از نظر اقتصادی، هزینه درمان عوارض چاقی سالانه ۱۰ میلیارد دلار به نظام سلامت تحمیل می‌کند، یعنی چیزی معادل ۵ درصد بودجه کل کشور.