چرا بایدن در بازگشت به برجام تعلل می‌کند؟

دولت جدید امریکا علی رغم ادعای بازگشت به دیپلماسی و برجام همچنان در عمل به رویکرد فشارهای حداکثری که دولت سابق ترامپ علیه ایران اتخاذ کرده بود ادامه می‌دهد.
هرچند بایدن در تیم سیاسی خود از مهره هایی استفاده کرده است که در خصوص شکل گیری برجام نقش داشته‌اند و با اذعان به شکست فشارهای حداکثری دولت سابق ترامپ از بازگشت به دیپلماسی سخن می‌گویند اما واقعیت های میدانی حاکیست که بایدن در عمل هیچ حسن نیتی برای بازگشت به برجام از خود نشان نداده است و تحریم ها علیه ایران همچنان ادامه دارد.
البته دولت بایدن برای این که وانمود کند رفتارش با دولت ترامپ متفاوت است در خصوص ایران دست به دو اقدام که از آن به عنوان روغن ریخته نذر امامزاده کردن تعبیر شد زده است.
عقب‌نشینی از فعال کردن مکانیسم ماشه همچنین برداشتن ممنوعیت تردد دیپلمات‌های ایرانی در نیویورک دو اقدامی بود که بایدن در خصوص ایران برداشت اما او در مصاحبه با شبکه سی بی اس گفت برای بازگرداندن ایران به میز مذاکره حاضر نیست تحریم ها را لغو کند.
این سوال مطرح است که چرا بایدن حاضر نشد تحریم ها را لغو کند؟ پاسخ در شروطی بود که جسته وگریخته از سوی او در باره برجام مطرح می شد شروطی که پیش از این ترامپ در خصوص توافق هسته‌ای با ایران مطرح می‌کرد و خواستار تغییر بندهای غروب هسته‌ای و گنجاندن برنامه موشکی و نقش منطقه‌ای ایران در توافق جدید بود.
همین شروط اکنون از سوی تیم همراه بایدن  با این تفاوت مطرح می‌شود که از نظر سیاسی دولت جدید امریکا معتقد است می‌تواند با تروئیکای اروپایی تحت لفاظی بازگرداندن امریکا به دیپلماسی علیه ایران اجماع به وجود آورد.
هرچند چه این اجماع به وجود آید و چه نیاید تروئیکای اروپایی در دوره ترامپ هم در عمل هیچ روزنه اقتصادی برای ایران باز نکرد و  تعهدات یازده گانه خود را زیر پا گذاشت تا شاید تحت فشار ها تهران تسلیم شروط ترامپ شود. مواضع امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه در آن مقطع حاکی از همین رویکرد بود که با تاکید بر تغییر مفاد برجام و گنجاندن دیگر موضوعات در آن, زمان این تغییرات را در دوره ترامپ  مناسب نمی دانست.
ماموریت ترامپ خروج از برجام و نقش پلیس بد بازی کردن و ماموریت بایدن نقش پلیس خوب و پیرو آن اجماع سازی و ورود به برجام توام با تغییرات در آن بود نقش هایی که به گفته برخی کارشناسان تعریف شده و همانند نقش شرکت کنندگان در مسابقه دو امدادی است.
دعوت تروئیکای اروپایی از ایران برای شرکت در یک جلسه غیر رسمی با آمریکا و مذاکره درباره برجام دقیقا همان طرحی بود که پیش از این در دوره ترامپ تلاش می‌شد ایران به پای میز مذاکره کشانده شود اما این بار در شکل تازه‌ای که اینگونه تصور شود که این دولت امریکاست که در مسیر دیپلماسی گام برمی‌دارد و در مقابل این ایران است که دست دراز شده به سوی خود را پس می‌زند .
در راستای این گام تاکتیکی پس از اینکه ایران پیشنهاد تروئیکای اروپایی را رد کرد ، ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه امریکا اعلام کرد که کشورش همچنان برای گفتگو با ایران آماده است تا از طریق تعامل در یک دیپلماسی معنی دار، دو کشور برای بازگشت متقابل به تعهداتشان در برجام گام بردارند.
این در حالی است که تهران در پاسخ به لفاظی‌های مقام های امریکایی بار دیگر اعلام کرد امریکا به جای حرف زدن عمل کند و ابتدا تحریم‌ها را لغو و سپس از بازگشت به برجام و دیپلماسی سخن بگوید.
تداوم موضع گیری های مقام های امریکایی در سخن گفتن از دیپلماسی بدون این که گامی در مسیر لغو تحریم‌ها بردارند این ارزیابی را در پی دارد که دولت بایدن با شعار مذاکره و دیپلماسی به دنبال آن است که در داخل ایران با مقصر جلوه دادن حاکمیت از داخل برای امتیازگرفتن یارگیری و شکست تحریم های حداکثری را به پیروزی تبدیل کند.
در فضای تبلیغی رسانه های بیگانه از جمله بی بی سی و ایران اینترنشنال هم این رویکرد دریافت می‌شود که سعی بر آن است که حاکمیت در ادامه تحریم ها و بن بست سیاسی در حل تنش با آمریکا در خصوص برجام مقصر شناخته شود.
سوال اینجاست که چرا دولت بایدن اصرار دارد که تحریم های حداکثری با یارگیری از داخل ایران به پیروزی تبدیل شود حال آنکه اعضای تیم بایدن اذعان کرده‌اند که فشارهای حداکثری علیه ایران نتیجه نداشته است؟
در پاسخ به این سوال به نظر می‌رسد دولت امریکا در مواجهه با ایران هیچ سلاح دیگری جز تحریم ندارد و اگر این سلاح را از دست بدهد به معنای آن است که باید در موارد اختلافی دیگر در مقابل ایران عقب‌نشینی نماید.
ضمن اینکه پیروزی ایران در برابر آخرین سلاح دولت امریکا می تواند به الگویی برای دیگر کشورها تبدیل شود که با تحریم های امریکا روبرو هستند و پیشبرد سیاست های خارجی امریکا در نظام بین الملل با استفاده از فشار حداکثری و سلاح تحریم با شکست روبرو شود.
به نظر می رسد نشانه هایی نیز از شکست آخرین سلاح دولت امریکا علیه ایران مشاهده می شود دور شدن ایران از وابستگی به اقتصاد نفتی خودکفایی در تولید بنزین و حرکت در مسیر توانمندسازی تولید داخلی و همچنین متنوع سازی اقتصاد همه از مواردی است که آخرین سلاح دولت امریکا را خنثی می سازد.
در این ارتباط سخنان پاتریک کلاوسون از طراحان تحریم های ایران و مدیر تحقیقات انستیتو واشنگتن در خور توجه است که اعتراف می کند تحریم ها اقتصاد ایران را به سمت غیرنفتی شدن سوق داده بطوری که ایران امروز آن ایران ۳۰ سال پیش نیست که فقط نفت صادر کند بلکه  اکنون فولاد و محصولات متنوع دیگر صادر می کند سالانه صدها هزار دستگاه خودرو تولید می کند و در حال پشت سر گذاشتن گذشته و حرکت در مسیر اقتصادی متنوع است که همه اینها تاثیر تحریم‌ها را بی‌اثر کرده است.
این موارد سبب شده است تا بایدن در آخرین اقدام های ضد ایرانی خود ریچارد نفیو طراح تحریم های هوشمند علیه ایران در دولت اوباما را به عنوان دستیار رابرت مالی مسوول امور ایران در وزارت خارجه امریکا منصوب کند . نفیو معروف به طراح تحریم های هوشمند است. اما آیا تحریم های هوشمند علیه ایران کارساز خواهد بود؟
در پاسخ به بخش دیگری از اظهارات کلاوسون اشاره می شود که با اذعان به شکست سیاست های تحریمی علیه ایران می افزاید هدفمند شدن تحریم های ایران نیز باعث شده حمایت بین‌المللی از تحریم ها کاهش یابد و این ابزار دیگر اثر گذار نیستند.

-----------------------------------------

رضا محمدمراد