معرفی مناسب‌ترین حامل‌های دارو رسان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی دانشگاه صنعتی امیرکبیر، خانم زهرا نیک فر دانش آموخته رشته شیمی کاربردی در مقطع دکتری و مجری طرح
«طراحی سامانه‌های دارو رسانی با استفاده از نانو مواد و محاسبات شیمیایی کوانتومی» گفت: پیشرفت‌های اخیر در فناوری نانو با معرفی نانوسامانه‌های انتقال دارو، بر مشکلات مقاومت دارویی در سلول‌های هدف غلبه کرده و حرکت دارو در عبور از موانع برای افزایش تأثیر روی سلول‌ها را تسهیل کرده است.
وی افزود: با افزایش تجمع دارو در بافت هدف و کاهش تجمع آن در بافت سالم، نه تن‌ها بازده درمان افزایش می‌یابد، بلکه سمّیت شیمیایی دارو‌ها نیز کاهش می‌یابد. در واقع، شناخت خواص فیزیکی و شیمیایی مولکول‌های دارو رسان و تشخیص جذب سلولی، سبب بهبود اثر‌بخشی دارو‌ها شده است.
وی با اشاره به هدف از اجرای این طرح گفت: به منظور معرفی سامانه‌های نوین و موثر در این زمینه، با بررسی برهمکنش‌های پیوند هیدروژنی و کوالانسی آن‌ها با دارو‌های انتخابی، عملکرد سامانه‌های طراحی‌شده برای دارو‌رسانی با یکدیگر مقایسه شد. همچنین با امتحان اثر حلال‌های مختلف بر سامانه‌های طراحی شده و تفسیر نتایج حاصل از محاسبات انرژی پایداری، پارامتر‌های ترمودینامیکی، اوربیتال مولکولی و غیره، مناسب‌ترین سامانه دارو رسانی برای داروی مورد نظر انتخاب شد.
خانم نیک فر با تأکید بر اینکه این طرح با هدف معرفی مناسب‌ترین سامانه برای دارو‌های انتخابی بود خاطر نشان کرد: نانولوله‌های کربنی و نانولوله‌های کربنی عامل دار شده با یک، دو و سه گروه فسفات به عنوان حامل برای مهمترین دارو‌های تجاری ضد پوکی استخوان مورد مطالعه قرار گرفتند و با انجام محاسبات شیمی کوانتومی و تحلیل داده‌های به دست آمده از آن، نانولوله سه فسفاته به عنوان مناسبترین حامل برای دارو‌های ضد پوکی استخوان تعیین شد.

دارورسانی هدفمند با استفاده از پپتید‌ها برای یک نوع داروی درمان سرطان
دانش آموخته دانشگاه صنعتی امیرکبیر با اشاره به بخش دیگر طرح خود عنوان کرد: از دیگر حامل‌های مورد استفاده در دارو رسانی که اخیرا هم مورد توجه قرار گرفته اند، پپتید‌های نفوذ کننده به سلول هستند؛ پپتید‌های نفوذکننده به سلول شرایط انتشار موثر دارو از میان غشای پلاسمایی و همچنین انتقال موضعی دارو با سمیت کم و بازده بالا به محل هدف را فراهم می‌کنند.
خانم نیک فر ادامه داد: سامانه‌های دارو رسان ایجاد شده در اثر تشکیل پیوند‌های هیدروژنی قوی میان داروی ضد سرطان سیکلوفسفامید با تریپپتید و تریپپتید عاملدار شده با گروه طلا- دی تیو اتیلن گلایکول، از دیگر سامانه‌های مورد بررسی در این پژوهش بودند.
وی با بیان اینکه اتصال داروی سیکلوفسفامید به جایگاه‌های فعال حامل جهت تعیین مناسب‌ترین سامانه مورد بررسی قرار گرفت، گفت: نتایج حاصل از محاسبات شیمی کوانتومی نشان دهنده موثر بودن استفاده از تری پپتید به عنوان حامل برای درمان سرطان نسبت به داروی بدون حامل بود.
خانم نیک فر با اشاره به اهمیت شیمی محاسباتی به دلیل کاهش تعداد آزمایش‌های لازم و صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌های تحقیقاتی، شبیه سازی سامانه‌های دارو رسان پیش از انجام فعالیت‌های آزمایشگاهی را گامی موثر برای انتقال هدفمند دارو دانست.
وی با اشاره به استفاده از نانو حامل‌ها برای دارورسانی در کشور‌های دیگر گفت: نانوحامل‌های طراحی شده در این پژوهش، پیش از این در هیچ کدام از مراحل محاسباتی و آزمایشگاهی در سایر کشور‌ها مورد استفاده قرار نگرفته است.
خانم نیک فر ضمن تأکید بر اهمیت دستاورد‌های این مطالعات، انتشار سه مقاله در سه نشریه معتبر بین المللی را از نتایج حاصل از این پژوهش عنوان کرد. این طرح با راهنمایی پروفسور زهرا شریعتی نیا، عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر، انجام شده است.