نشست سران گروه بیست در آرژانتین

پژوهش خبری صدا وسیما: سیزدهمین اجلاس سالانه سران گروه بیست در روز جمعه 9 آذر 1397 برابر با سی ام نوامبر 2018 در بوئنوس آیرس پایتخت آرژانتین برگزار می‌شود. این نشست، برای اولین بار از زمان تاسیس گروه بیست در یک کشور آمریکای لاتین برگزار می‌شود.

سابقه فعالیت گروه بیست

گروه بیست با هدف تقویت چندجانبه‌گرایی و ارتقای ثبات مالی بین‌المللی در سال 1999 تاسیس شد. این گروه در واقع، آخرین ابتکارهای اقتصادی بعد از جنگ جهانی دوم برای سامان بخشیدن به نظام مالی جهان محسوب می‌شود. اولین نهاد برای نظام مالی جهان برتون وودز بود که منجر به تشکیل صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی شد.

جرقه تشکیل گروه بیست در نشست گروه هفت در کلن آلمان در  سال 1999 زده شد و با برگزاری نشست وزرای دارایی جهان در 26 سپتامبر همان سال برگزار شد. جلسه افتتاحیه گروه بیست در 15 و 16 ماه دسامبر سال 1999 برگزار شد. پل مارتین، وزیر دارایی فرانسه به عنوان اولین رئیس و هانس آیشل، وزیر دارایی آلمان، میزبان نشست افتتاحیه بودند.[1] در گزارشی که اندیشکده بروکینگز در سال 2001 منتشر کرد، آمده بود که ایده تشکیل گروه بیست از ابتکارات آیشل بوده است.[2]

در این گروه دولت‌ها و روسای بانک‌های مرکزی آرژانتین، استرالیا، برزیل، کانادا، چین، فرانسه، آلمان، هند، اندونزی، ایتالیا، ژاپن، مکزیک، روسیه، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، ترکیه، انگلیس و آمریکا  و اتحادیه اروپا حضور دارند. کمیسیون اروپا و بانک مرکزی اروپایی به نمایندگی از اتحادیه در نشست شرکت می کنند. هر 20 کشور عضو این گروه جزو 33 کشور برتر اقتصادی از نظر تولید ناخالص ملی در فهرست صندوق بین‌المللی پول در سال 2014 هستند.  از سال 2008، تقریبا هر ساله، سران کشورهای گروه بیست، میزبان یکی از کشورهای عضو هستند و از زمان نشست کن در نوامبر سال 2011، اجلاس سران هر ساله بدون استثناء برگزار شده است.

به طور کلی، حدود 85 درصد تولید ناخالص ملی جهان، متعلق به این بیست کشور است و هشتاد درصد از سهم تجارت جهانی و اگر بخواهیم اتحادیه اروپا را از این مجموعه مستثنی کنیم، 75 درصد سهم تجارت جهانی را در بر می‌گیرند و این گروه شامل دو سوم جمعیت جهان و تقریبا نیمی از خاک کره زمین می شود.

گروه بیست فاقد دبیرخانه رسمی است. در سال 2010، نیکولای سارکوزی، رئیس جمهوری وقت فرانسه، طرح ایجاد دبیرخانه دائمی برای این گروه مشابه سازمان ملل داشته باشد و پیشنهاد داد که سئول و یا پاریس مقر آن باشد. ایتالیا و ژاپن به شدت با این طرح مخالفت کردند و کره جنوبی هم طرح جایگزینی دبیرخانه سایبری را مطرح کرد.  روال کار این گونه است که هر کشوری که میزبان نشست است، می تواند موسسات بین المللی را به این اجلاس دعوت کند. نشست سال قبل در هامبورگ، امسال در آرژانتین و سال آینده در ژاپن برگزار می شود. عربستان در سال 2020 میزبان این نشست خواهد بود.

اولویت اصلی این گروه، حکمرانی اقتصاد جهانی است. با وجود این، دستور کار این نشست، سالانه تغییر می کند. دستور کار نشست وزرای گروه بیست در سال 2006، «به وجود آوردن و حفظ رفاه »بود. در این نشست درباره مسائل دیگری نظیر اصلاحات داخلی برای دستیابی به رشد پایدار، بازارهای انرژی جهانی و کالای خام، اصلاحات بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و تاثیر تغییرات جمعیتی تا آلودگی جهان بحث شد اما به آن دستور کار پرداخته نشد.

دستور کار گروه بیست در بوئنوس آیرس، آینده کار، زیرساخت ها برای توسعه و آینده غذای پایدار است. گفته می شود تنظیم مقررات و سازوکاری برای ارزهای دیجیتال[3] نیز در این نشست بررسی می شود.

انتقادات به گروه بیست

تعارض منافع کشورهای عضو از مهمترین انتقادات به این گروه است. تقریبا همه اعضای این گروه با یکدیگر تعارض منافع دارند. چین و آمریکا بیشترین تعارض را دارند و هر دو این کشورها با بیشتر اعضا نیز دچار چالش هستند. اما آلمان نیز اختلافات بنیادین با سیاست های آمریکا دارد و این اختلافات سال گذشته در سخنان مرکل صدر اعظم آلمان که گفته بود، زمان اتکای آلمان به کشورهای دیگر(کنایه به ایالات متحده آمریکا) به پایان رسیده است، به اوج رسید. اختلافات ترکیه و اتحادیه اروپا بویژه آلمان از مسائلی است که بر این نشست سایه می افکند. سال جدید دو موضوع تحریم های یکجانبه گرایانه آمریکا علیه ایران که منشا بروز اختلافاتی میان آمریکا با 19 عضو دیگر گروه بیست خواهد بود. همچنین ناپدید شدن جسد خاشقچی در کنسولگری عربستان در ترکیه از دیگر بحث های مورد مناقشه در اجلاس پیش رو است.

انحصار عضویت در این گروه یکی از انتقادات جدی به آن است. در بخشی از اساسنامه گروه بیست آمده است، وزن اقتصادی و گستردگی اعضا به این گروه، مشروعیت بالایی می بخشد و نفوذ آن را در مدیریت اقتصاد جهانی و نظام مالی افزایش می‌دهد. برخلاف این ادعا، بسته بودن این گروه برای پیوستن اعضای جدید به آن، مشروعیت این گروه را به چالش می‌کشد. براساس مطالعات یک اتاق فکر دانمارکی که گزارش آن در سال 2011 منتشر شد، انحصاری بودن عضویت در این گروه را بزرگترین چالش آن دانسته است. بویژه این که در قاره آفریقا به جز آفریقای جنوبی کشوری حضور ندارد و گروه بیست برای جبران این نقیصه افرادی را به عنوان ناظر دعوت می کند اما عملا ناظران حق رای ندارند. این پژوهشکده دانمارکی، این وضعیت را مهم ترین مانع کارآمد بودن و عدم مشروعیت گروه بیست معرفی کرده است.[4] باراک اوباما، رئیس جمهوری سابق آمریکا در واکنش به این انتقاد گفته بود، هر کشوری می خواهد گروه تا جایی که امکان دارد، کوچک باشد، اما خود آن کشور را هم شامل شود. بنابراین اگر آن کشور، بیست و یکمین کشور بزرگ دنیا باشد، می خواهد این نشست، گروه بیست و یک باشد و فکر می‌کند کنارگذاشته شدن آن، ناعادلانه است.[5]

یکی دیگر از نقاط ضعف گروه بیست، این است که کشورهایی با اقتصادهای بحران زده عضو آن هستند، اما کشورهایی نظیر نروژ که جزو هفت کشور برتر اقتصادی دنیا است و عضو اتحادیه اروپا هم هست، در این گروه جای ندارند. اسپانیا چهاردهمین اقتصاد بزرگ جهان که از نظر تولید ناخالص داخلی، پنجمین کشور اتحادیه اروپا محسوب می شود، به عنوان مهمان دائمی و بدون حق عضویت در این نشست حضور دارد. سومین انتقاد به گروه بیست، نشست های غیرعلنی آن یا فقدان شفافیت است.

اجلاس سران گروه بیست هر ساله با برگزاری تظاهرات مخالفان جهانی شدن اقتصاد و جنبش های ضد سرمایه داری همراه است. اعتراض به فقر، بی عدالتی، بیکاری و مشکلات اقتصادی از مهمترین شعارهای مخالفان این گروه است. این گروه ها، همواره با ساختار اقتصادی کاپیتالیسیت که ارزش‌های مهم بشری از جمله برابری و عدالت را زیر سئوال می‌برد، مخالف هستند. این گروه‌ها بانک­ها و شرکت‌های چندملیتی بزرگ از جمله شرکت‌های خودروسازی را عامل اصلی نابرابری طبقاتی در جهان می­دانند. به باور جنبش ­های ضد سرمایه داری، این بانک‌ها هستند که در نهایت دولت‌ها و اقتصاد دنیا را کنترل می‌کنند و سیاستمداران در واقع دلالان بانک‌ها هستند.

فعالان محیط زیست نیز از مخالفان گروه بیست هستند. آنها معتقدند، جهانی شدن اقتصاد و گسترش شرکت های چندملیتی در جهان، نه تنها به مبارزه با تغییرات اقلیمی کمک نمی­کند، بلکه حتی یکی از مهمترین عوامل آلودگی هوا و گرم شدن زمین نیز هست.[6] 

گروه بیست و ترامپ

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در نشست گروه بیست در سال گذشته که در هامبورگ آلمان برگزار شد، عملا در مقابل همه اعضای گروه بیست قرار گرفت به طوری که برخی رسانه ها، این گروه را 19 به علاوه یک نامیدند. ترامپ امسال اعلام کرده است که قصد دارد بعد از این نشست دیدار مفصلی با شی جین پینگ داشته باشد و درباره مسائل تجاری مذاکراتی با رهبر چین داشته باشد. همچنین کرملین اعلام کرده است که پوتین و ترامپ در حاشیه این دیدار با یکدیگر دیدار خواهند کرد. آخرین دیدار پوتین و ترامپ در حاشیه نشست هلسینکی، بحث های داغی را در داخل آمریکا برانگیخت و آنها ترامپ را متهم کردند که چرا درباره مسائل حساس از جمله قضیه کریمه با پوتین صحبت نکرده است. سیاست‌های اقتصادی و تجاری ترامپ به‌ویژه شعار اول آمریکا که حاکی از اتخاذ سیاست‌های حمایت‌گرایانه است، از مهم‌ترین چالش‌ها و موانع کارآمد بودن گروه بیست است. همچنین مسئله تغییرات آب و هوایی و پیمان پاریس که آمریکا از آن خارج شده است، یکی از موضوعاتی است که تحت تأثیر روی کارآمدن ترامپ است. به طور کلی، در حال حاضر، اقدامات ترامپ با روح کلی حاکم بر تأسیس گروه بیست مغایرت دارد، به‌ویژه اینکه ترامپ در دو سال گذشته عملاً با همه جهان یک جنگ تجاری به راه انداخته است.

پژوهش خبری // تهمینه بختیاری

منابع در ارشیو پژوهش خبری موجود است.